Stadsschuld gemeente Westland gestegen naar € 368 miljoen

Westland 15.07.2014 - Westland Verstandig heeft enige opmerkingen over de jaarrekening van gemeente Westland over 2013.

Rol accountant, rol Raad en rol College en gemeente;

Accountant controleert in opdracht van de Raad of de landelijke spelregels mbt de begrotingsrechtmatigheid en niet-financiële rechtmatigheid van het Besluit Begroting en Verantwoording (zgn. BBV) zijn toegepast binnen door de Raad de gestelde bandbreedtes.

Conclusie: de accountant heeft een goedkeurende verklaring zij het met verwijzing naar de risico’s afgelegd, hetgeen betekent dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft en de spelregels van het BBV zijn voldoende toegepast voor zover de accountant heeft kunnen beoordelen.

Sommige fracties komen op basis daarvan tot de conclusie dat de Raad niet anders kan dan te concluderen dat ingestemd moet worden met de jaarstukken 2013.

Is dat ook zo?

Als dat zo zou zijn, dan zouden we dus als Raad verder geen rol hebben, want die is gedelegeerd naar de accountant.

Het moge duidelijk zijn dat de verantwoordelijkheid van de accountant een deelverantwoordelijkheid is van de Raad. De Raad heeft een kaderstellende verantwoordelijkheid en gaat in zijn controlerende rol verder dan de accountant en betrekt daar ook haar volksvertegenwoordigende rol bij.

De Raad moet beoordelen of de beleidskaders die zijn afgesproken en de doelstellingen die we hebben gesteld ook op een goede manier zijn uitgevoerd. Dus hebben we voldoende bereikt en heeft het College dat op een goede manier gedaan en hebben we met z’n allen daarvoor een goede prijs betaald of teveel of was het weggegooid geld? Dus de verantwoording over de 3 W’s: Wat hebben we bereikt? Wat hebben we daarvoor gedaan? En wat heeft dat gekost? En dat in samenhang. Dat is de rol van de Raad.

1. De schuldenpositie.

Wat schetst onze verbazing: in de begroting 2013 waren de schulden nog begroot op €279,5 mln. eind 2013; en wat is het geworden: € 368,1 mln. Een stijging van bijna € 89 mln. in 1 jaar. Dat is een stijging van € 1,7 mln. per week ofwel bijna een kwart mln. per dag. De schuldenpositie is al jaren stijgend en de verwachtingen naar de komende jaren zijn niet rooskleurig. Overigens het College kan op dit moment nog geen meerjarenprognose van de schulden geven, zo bleek uit de beantwoording van vragen hierover vorige week. Op zich is dat al zorgwekkend, want er wordt dus in het geheel niet op gestuurd. Het vorige en ook dit College zien we niet bewegen om de toenemende schuldenlast om te buigen.

Dit is bij het College ingegeven door de lage stand van de rente en derhalve worden door dit College de lange termijn risico’s met die schuld onvoldoende onderkend. College zegt daarover: ”no problem”, want we hebben € 700 mln. bezittingen? € 700 mln., zijnde veel te hoog gewaardeerde gronden, geactiveerde boeterente en deels volstrekt niet in geld om te zetten activa. Reserves waarover de Raad al beschikt heeft. Ik hoop voor dit College dat onze kinderen en kleinkinderen ook zullen roepen “no problem”. Westland Verstandig vindt dit wel een groot probleem dat aangepakt moet worden, hoe eerder hoe beter. De toename van de schuldenpositie met bijna € 89 mln. in 2013 is onaanvaardbaar. Vage verhalen over € 50 mln. grondwaarde overboeken van Gemeente naar ONW. ONW die ook geen middelen heeft anders dan die welke de Gemeente verstrekt heeft.

2. Grondexoploitaties en vastgoedbeheer.

De voorraad van gronden in de grondexploitaties is tijdens de economische crisis opgelopen van € 248 mln. in 2009 naar € 254 mln. in 2013. In 2013 is daar € 10 mln. bijgekomen. Ook de andere informatie over de grondexploitaties is zorgwekkend. Voor ons blijft de Gemeente door niet afwaarderen van de gronden de problemen verschuiven naar de toekomst. Ook het beheer van het vastgoed van de gemeente blijft dieptreurig, de kwaliteit en daarmee de waarde gaat zienderogen achteruit en de financiële taakstelling is ook niet gehaald.

Overigens de stellige overtuiging van de fractie Westland Verstandig is dat een forse afwaardering van de gronden in de rede gelegen had. Nu gaan we door met de boekwaarden die we ieder jaar opplussen met rente.

De accountant gaat vervolgens akkoord met overeenkomsten met de Westlandse Zoom B.V. en ONW B.V. waar we als Gemeente voor de helft aandeelhouder zijn en meer dan de andere aandeelhouder financieren door vele tientallen miljoenen garanties en geldleningen. Bij de beantwoording van de schriftelijke vragen is voorts gebleken dat de Westlandse Zoom de geldlening aan de Gemeente niet voor 1 juli jl. heeft kunnen terugbetalen. Allemaal onduidelijkheden en vaagheden. Door nu grond te gaan verschuiven van de Gemeente naar de Westlandse Zoom en ONW wordt enkel een cosmetische operatie uitgevoerd. Bij de Gemeente verdwijnt de grond maar komt bij Westlandse Zoom erbij en daar is dan een probleem.

De accountant heeft destijds bij de beoordeling van de samenwerkingsovereenkomst duidelijk aangegeven dat er grote risico’s zijn aan de zijde van de Gemeente en dat bij een daling van 5% van de grondwaarde de Gemeente meer dan 21 miljoen euro’s moet afboeken.

Bij de commissievergadering vorige week is gevraagd om de jaarrekeningen van de Westlandse Zoom en ONW. Die zijn er niet. Wij vinden dat deze Raad geen oordeel kan vormen over deze jaarrekening als we niet beschikken over de onderliggende stukken bij de betreffende dochtervennootschappen. Daarbij komt dat de accountant zich voornamelijk gebaseerd heeft op kennisname van de conceptstukken van die twee vennootschappen.

Erg vinden wij dat Westlandse Zoom B.V. aan de accountant van de Raad Deloitte Real Estate gevraagd heeft om een oordeel te geven over de waarde van de gronden. Dat rapport is ook opgevraagd bij het College maar nog niet verkregen. Wij vinden dat het College haar informatieplicht niet nakomt en dus een ernstige steek laat vallen in haar informatieplicht. Waarom heeft de accountant wel de stukken waarmee hij de Raad moet adviseren en een goedkeurende verklaring zal moeten geven en de raadsleden hebben diezelfde stukken niet. Deze worden moedwillig achtergehouden.

De Wethouder heeft nog de lijst met de grootste risico’s aangeleverd. Vreemd is het dat daarop staat de bereidheid van de partners van de Gemeente om de boeterente voor de renteconversie te betalen en dat dat risico op 99% wordt ingeschat. Hoe zit dat?

Kort en goed:

Mijn fractie kan zich absoluut niet met het oplopen van de schuldpositie van de Gemeente verenigen, daar dat op termijn problemen oplevert bij de Gemeente en kan zich ook niet verenigen met het niet afwaarderen van gronden waardoor de Gemeente zich rijker voordoet dan zij is. Het gevolg is dat we dan andere uitgaven gaan doen (2 gemeentehuizen, public affaires etc.) die niet verantwoord zijn. Deloitte is eerder betrokken geweest bij onderzoeken. Die onderzoeken wezen uit dat de Gemeente op de 400ste plaats qua financiële positie terecht is gekomen en op derde plaats voor wat betreft de meest riskante grondspeculaties.

In deze jaarrekening wordt weliswaar gewezen op de risico’s die er zijn maar er wordt voor de rest niet handelend opgetreden. Temeer nu een beroep gedaan wordt op samenwerkingsovereenkomsten met in feite de Gemeente zelf waarin allerlei aannames zitten die niet reëel zijn – de afname van gronden en woningen – terwijl voorts de Gemeente financieel zeer nauw betrokken is bij het wel en wee van de vennootschap vinden wij dat het volstrekt onacceptabel is dat jaarrekeningen worden vastgesteld waarin deze omissies zitten.

Als dit fout gaat dan zullen wij zowel de bestuurders als de accountant daar op aanspreken.

3. Tijdelijk gebruik gronden (TAG) en handhaving strijdigheden,

bijv. in het buitengebied mbt gebruik gronden en mbt rioolaansluitingen. Op zich zijn we daar niet op voorhand tegen. We zijn zelfs voorstander van tijdelijk gebruik gronden, evenals andere fracties hier. Evenwel de uitvoering laat tot op heden echt te wensen over en de obstakels die opgeworpen worden zijn van dien aard dat wij weinig vertrouwen hebben dat het nog goed komt of het nou gaat om ecologische volkstuinen, zonnepanelen, paardenweitjes of hondenuitlaatgebiedjes. We krijgen het als gemeente voorshands niet voor elkaar.

4. Nieuwbouw Gemeentehuizen.

Nadat de burgemeester zich in december 2012 had opgeworpen als de reddende Engel is hij in 2013 aan de slag gegaan. En jawel hoor met een VOC-mentaliteit die we van hem gewend zijn heeft hij de WOC, dat staat voor de Westlandse Ondernemers Combinatie, een voorkeurpositie willen geven door een zgn slimme aanpak van koop gronden en daarna over enkele jaren koop 2 gemeentehuizen. Het bleek al snel dat de woelige baren het schip deden kapseizen. Een gerechtelijke procedure werd zelfs niet meer afgewacht ,want er was geen redden meer aan. Daarna de volgende truc uit de hoge hoed, de DBFMO constructie. 25 jaren ‘ontzorgen’ wordt ons voorgehouden. Inmiddels zijn we in 2013 weer ruim een € 0,5 mln. armer aan onderzoeken, adviezen en wat dies meer zij, en we zijn verder van één huis dan ooit. In 2012 was dat nog het grote doel: allemaal onder 1 dak. Nu is het doel allemaal onder 2 daken, als ze maar nieuw zijn. Wanneer worden we nou eens verstandig? Kijk naar wat er om ons heen gebeurd: allemaal leegstaande kantoorpanden, de gemeente Molenwaard zonder gemeentekantoor met flexwerkende ambtenaren die dichtbij de burger staan, Deelgemeente Overschie die experimenteert zonder kantoor, de rijksdienst die rijkskantoren afstoot en alleen nog maar renoveert en niet meer nieuw bouwt. Ook Westland kent genoeg gebouwen van de gemeente zelf, verenigingen, instellingen en bedrijven waar ruimte over is om te werken. Onze fractie zegt stop met die kapitaalvernietiging, en ga de gebouwen die er zijn multifunctioneler gebruiken, op zn Westlands.

5. Beheer openbare ruimte ihb groenbeheer.

2013 was het eerste jaar van de grote bezuinigingen op het beheer van de openbare ruimte. Dat gaf vooraf bij de begrotingsbehandeling in november 2012 al aanleiding tot een stortvloed van moties. Kennelijk zagen de fracties in de Raad de bui al hangen. Nou was 2013 een uitzonderlijk gunstig jaar om te bezuinigen, met kou in de lucht tot en met mei. Dat betekende dat vanaf juni pas de groei in het groen er echt in kwam. Kortom de bezuiniging zat toen al in de pocket. Wat daarna gebeurd is en dat gaat door tot vandaag aan toe, is dat het groenbeheer te wensen overlaat. Wat schetst onze verbazing er is zelfs € 200.000 meer bespaard op het groenbeheer dan was afgesproken.

Daar rest slechts 1 conclusie, dat moet gauw anders. Het groenbeheer en ook het wegbeheer zal meer oog moeten hebben voor het weer. Wellicht is het verstandig om een egalisatiereserve beheer openbaar ruimte in te zetten om meevallers in het ene jaar te verrekenen met tegenvallers in het andere jaar of het nu om groen beheer gaat of om gladheidsbestrijding, het weer is en blijft onvoorspelbaar. Tevens vragen we daarbij aandacht voor de noodzaak om samen op te trekken met de Westlanders en zonder teveel bureaucratie het beheer op een goede manier in te vullen. Buurt in Uitvoering speelt daarop in, maar lijkt , als we niet oppassen, te weinig op samen werken en kan verzanden in het zoveelste kanslozenfestival. Als Westlanders bereid zijn om de armen uit de mouwen te steken dan gaat het niet aan om allemaal regeltjes op te stellen, zoals de eis van een rechtspersoon, als het gaat om het beheer van bijv. de schoffel en de hark in de wijk.

6. Weerstandsratio

Tenslotte met de wijze van berekenen van de weerstandsratio kan mijn fractie zich ook niet verenigen. Veel te optimistisch beeld wordt gecreëerd. Als je dan de risico’s op de grondposities niet (goed) inschat dan kom je gemakkelijk op de factor 1. Dat is geen kunst. Als je de ogen opent voor de realiteit dan is er wel een groot probleem.

De weerstandsratio van 1.02 is dan ook niet juist. De benodigde weerstandscapaciteit is niet correct berekend. Hang samen met de grondrisico’s.

7. Vreemde gang van zaken bij Westland Infra waar de Gemeente meerderheidsaandeelhouder is en de Burgemeester een belangrijke positie inneemt. Vorige jaar heeft hij aangegeven dat de WNT niet van toepassing was op Westland Infra. Nu blijkt o.m. uit de jaarrekening dat de bestuurders van Westland Infra wel onder de WNT vallen en veel te veel verdienen. Gemiddeld meer dan € 300.000,= Hoe kan dit allemaal? Graag verklaring!

Kort en goed:

Onderbouwd met de genoemde punten zullen wij niet instemmen met de jaarstukken 2013.