€ 2,5 miljard schade voor burgers door criminaliteit

Nederland 22.09.2022 - Vorig jaar waren Nederlanders naar eigen zeggen slachtoffer van 3,2 miljoen vermogensdelicten en 1,0 miljoen vernielingen.

De hierbij zelf gerapporteerde schade bedroeg 2,5 miljard euro. De slachtoffers kregen hiervan ongeveer een derde (0,8 miljard euro) terug van financiële dienstverleners zoals banken en verzekeraars. Dit meldt het CBS op basis van de Veiligheidsmonitor 2021.

De Veiligheidsmonitor is een tweejaarlijkse enquête van het CBS en het ministerie van Justitie en Veiligheid over veiligheid en slachtofferschap van criminaliteit. In 2021 namen ruim 173.000 mensen van 15 jaar of ouder deel aan de enquête. Voor het eerst werd respondenten gevraagd naar de directe financiële schade geleden door criminaliteit.

4,2 miljoen delicten met financiële schade
In 2021 zijn in totaal 4,2 miljoen delicten tegen burgers gepleegd die directe financiële schade tot gevolg hadden. Driekwart hiervan betrof diefstal van geld of spullen, bij een kwart ging het om vernieling. Fraude bij online aankopen kwam met 1,3 miljoen delicten het vaakst voor. Tegelijkertijd is dit het delict met de laagste schadebedragen: de helft ervan lag onder de € 50. Autodiefstal kent per delict de hoogste schade, maar komt relatief weinig voor: volgens opgave in de enquête werden 10.000 auto’s gestolen. Veel meer auto’s werden vernield: 557.000, waarbij het bij de helft om een schadebedrag van ten minste € 600 ging. Er werden ruim 700.000 fietsen gestolen, waarvan de helft minder waard was dan € 300. Fraude in het betalingsverkeer werd naar schatting 157.000 keer gepleegd. Bij 82.000 delicten ging het om bancaire fraude. Bij de helft hiervan bleef de schade beperkt tot maximaal € 400.

Vernieling auto’s en fietsdiefstal grootste schadeposten
Vernieling van auto’s en fietsdiefstal veroorzaakten in 2021 de grootste financiële schade onder burgers. Vernieling van auto’s leidde tot een schade van € 444 miljoen, de schade door fietsdiefstal bedroeg € 404 miljoen. Ook bij aankoopfraude was de totale schade met € 238 miljoen relatief hoog. 28% van de totale financiële schade van €2,5 miljard komt voor rekening van online gepleegde delicten.

Een derde financiële schade aan slachtoffers vergoed
Financiële dienstverleners zoals banken, verzekeraars, creditcardmaatschappijen en online betaaldiensten, vergoedden volgens de slachtoffers in totaal € 829 miljoen. Dat is 34% van de totale schade van € 2,5 miljard. De uitgekeerde schadebedragen waren het grootst bij fietsdiefstal en vernieling van auto’s (beide ongeveer € 130 miljoen). Voertuigdiefstal en vernieling vormden dan ook de grootste schadeposten voor de financiële dienstverleners. Hiervoor werd achtereenvolgens € 235 en 188 miljoen aan slachtoffers uitgekeerd. Aan slachtoffers van online criminaliteit werd in totaal € 212 miljoen uitgekeerd. Naar verhouding werd de meeste schade vergoed bij bancaire fraude: 56% (€89 miljoen) van de totale schadelast werd door de financiële dienstverleners aan de slachtoffers uitgekeerd. Ook de schade bij autodelicten werd relatief vaak vergoed.

Ruim een kwart miljard euro schade door spoofing
Een deel van de fraude in het betalingsverkeer gebeurt door spoofing. Hierbij nemen criminelen een andere identiteit aan, met als doel het slachtoffer over te halen geld over te maken, of toegang tot diens rekening te krijgen. In 2021 werden 97.000 15-plussers slachtoffer van deze vorm van online criminaliteit. De hiermee gepaard gaande schade bedroeg € 261 miljoen, 11% van de totale financiële schade door criminaliteit. Drie kwart van de slachtoffers maakte zelf het geld over naar de oplichter (€ 187 miljoen).

Bankspoofing, een delict waarbij de oplichter zich voordeed als een medewerker van de bank, eiste 18.000 slachtoffers. De helft van deze gedupeerden leed ten minste € 4.000 schade. De schade was in totaal € 94 miljoen. Meer mensen (26.000) werden slachtoffer van ‘vriend-in-noodfraude’. De helft van hen betaalde minstens € 2.000 aan zogenaamde vrienden of familieleden. De totale schade door dit delict was € 73 miljoen.

Bijna helft schade spoofing terugbetaald
Van de aanvankelijke totaalschade van € 261 miljoen kregen de spoofingslachtoffers €121 miljoen terug. € 70 miljoen hiervan betrof vergoedingen voor bankspoofing door banken, creditcardmaatschappijen en online betaaldiensten. De overige € 51 miljoen terugbetaalde schade had betrekking op de andere vormen van spoofing. Hierbij had een groot deel betrekking op bij de daders teruggevorderde schade.