Driekwart van arbeidsmigranten blijft anoniem

Westlanden 18.04.2013 - Tegengestelde bewegingen van de Rijksoverheid maken de inschrijving van arbeidsmigranten in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) onwerkbaar volgens wethouder Weverling van de gemeente Westland.  

“Zonder die inschrijving worden mensen onzichtbaar. De overheid kan hierdoor niet anticiperen op de toestroom van Roemenen en Bulgaren en niet sturen op aantallen, huisvesting en handhaving. Dit kost de overheid geld en maakt de positie van de anonieme arbeidsmigrant kwetsbaar.”

Inschrijving in theorie geregeld, in praktijk niet uitgevoerd

Glastuinbouwgemeente Westland voert als één van de eerste gemeenten in Nederland al jaren een actief inschrijvingsbeleid, zoals nu ook minister Asscher voorstelt in zijn door Westland gesteunde actieplan om schijnconstructies tegen te gaan. Ook in het vandaag verschenen advies van het College voor de rechten van de mens wordt de Westlandse aanpak als positief voorbeeld genoemd. De inschrijving geeft arbeidsmigranten dezelfde rechten en plichten als andere inwoners.

De gemeente loopt echter tegen een aantal tegengestelde bewegingen van de rijksoverheid aan die maken dat er in de praktijk niets van de GBA inschrijving terechtkomt met een groeiend aantal ‘spookburgers’ tot gevolg. En dat baart de gemeente zorgen omdat in januari 2014 de grenzen opengaan voor Roemenen en Bulgaren. Cijfers van het CBS geven aan dat er bijna 600.000 arbeidsmigranten in ons land leven. Daarvan staat maar een kwart ingeschreven in de Gemeentelijke Basisadministratie.

Veel gemeenten schrijven niet in

Gemeente Westland voert een actief inschrijvingsbeleid, maar merkt in de praktijk dat nog lang niet alle gemeenten arbeidsmigranten (willen) inschrijven. Gemeenten zijn bang voor vervuiling van de Gemeentelijke Basisadministratie. Dit wordt mede veroorzaakt door de tijdrovende en omslachtige procedure bij uitschrijving, het zogeheten Vertrokken Onbekend Waarheen (VOW).

Niet sluitend systeem kost de overheid geld

Ook blijkt dat andere overheidsorganen, zoals de belastingdienst, SVB en de UWV niet altijd gebruikmaken van de gegevens uit de GBA. De arbeidsmigranten kunnen bij deze instanties een buitenlands adres opgeven. Dat heeft tot gevolg dat mensen ook na vertrek uit Nederland soms nog meerdere toeslagen, zoals kinderbijslag of zorgtoeslag ontvangen. Als er geen fraudecontrole wordt uitgevoerd, komen op termijn mogelijk tienduizenden mensen ten onrechte in aanmerking voor een AOW-uitkering. Dat kost de overheid onnodig veel geld.

In- en uitschrijving in de GBA en de GBA als enige informatiebron voor andere overheidsinstanties is een harde randvoorwaarde om de registratie effectief te laten zijn. Om fraude te voorkomen zouden arbeidsmigranten bij overheidsinstanties alleen ingeschreven mogen worden met een Nederlands woonadres dat gelijk is aan het adres dat opgenomen is in de GBA.

Dubbele autobelasting

Een ander punt van zorg is de beoogde werkwijze van het ministerie van Financiën en van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (RDW) over het registreren van kentekens en betalen van wegenbelasting. Als de Tweede Kamer instemt met deze werkwijze, dan is het voor arbeidsmigranten die staan ingeschreven niet langer mogelijk om gebruik te maken van de tijdelijke vrijstelling voor buitenlandse arbeidskrachten zoals bepaald in de Europese en Nederlandse regelgeving.

Arbeidsmigranten gaan hierdoor dubbele (auto)belasting betalen, omdat zij ook al in het land van herkomst betalen. Deze situatie is ontstaan omdat de ministeries een tegenstrijdige interpretatie van het begrip ‘inwoner’ hanteren. De beoogde werkwijze kan arbeidsmigranten ervan weerhouden om zich in te schrijven of juist stimuleren zich uit te schrijven. Hierdoor verdwijnen nog meer mensen in de anonimiteit.

Westland brengt deze punten onder de aandacht van minister Asscher en de leden van de Tweede Kamer, ter voorbereiding op het Algemeen Overleg over arbeidsmigratie in de Tweede Kamer op 25 april.