Spanjaards Duin gebouwd met de natuur

's-Gravenzande 16.04.2019 - Even uitwaaien op een plek die 10 jaar geleden nog niet eens bestond. Het Spanjaards Duin aan de Delflandse Kust bij ’s-Gravenzande

is samen met andere partijen door Rijkswaterstaat aangelegd. Het duingebied is zo'n 2,5 km lang. Projectleider Mennobart van Eerden geeft een rondleiding.

Terwijl het zonnetje schijnt, loopt Mennobart van Eerden langs het hek het Spanjaards Duin in. ‘De Maasvlakte 2 is in ontwikkeling en om de stikstofdepositie die dat teweegbrengt te compenseren, is dit gebied gekozen’, legt hij uit. ‘Er zijn verschillende berekeningen gedaan en er is voorspeld dat er daardoor zo’n 16 ha van bepaalde types duin verloren gaat. Om dat te compenseren, leggen we hier extra terrein aan.’

Spanjaards Duin Natura 2000-gebied
Het bouwen met de natuur verloopt voorspoedig en inmiddels maakt het Spanjaards Duin deel uit van Natura 2000-gebied Solleveld en Kapittelduinen en geniet het een beschermde status. Van Eerden: ‘Het hoofddoel van Spanjaards Duin is natuurontwikkeling via nauwkeurig omlijnde doelen (twee habitattypen volgens Europese indeling) en als bijproduct een stevigere kust.’

Is zoet en van goede kwaliteit
Afgelopen weken waren er graafwerkzaamheden in het gebied om de noodzakelijke laatste afwerking te doen voor de hoogteligging van de vallei. ‘Het inmiddels gestegen grondwater is zoet en van goede kwaliteit maar voor de planten van de vallei was het net iets te droog, vandaar die correctie’, legt Van Eerden uit. ‘Nu de abiotiek op orde is zal de natuur daar snel invulling aan gaan geven, zo leren kleinere projecten elders langs de Nederlandse kust. Dit is uniek omdat we voor de eerste keer op deze schaal een nieuw duingebied van grote klasse hebben ontwikkeld!’ Zwakke schakel in de kust ‘Dit was een stukje waar eigenlijk geen duinen waren’, vertelt Van Eerden. ‘Het was een smalle zanddijk met direct daarachter de kassen. In dit gebied lag een gekke knik. Dit stuk kust was een zwakke schakel. Dat hebben we rechtgetrokken met een nieuwe duindijk wat voor extra veiligheid zorgt. In die langgerekte driehoek komt een natte duinvallei.’

Speciaal zand vanuit de Noordzee
‘Sinds 2009, toen het project startte, is het hier opgespoten met zand vanuit de Noordzee. Dat is een speciaal geselecteerd zandtype, dus geen ophoogzand. Dit zand is als het een beetje droog is gelijk fijn, wit. Dit type is goed om te laten verstuiven en voor de planten die erop gaan groeien. We hebben tot 2013 2 vakken in het duin opengelaten om dat zand van de kust te laten aanstuiven op die oude duinrij die statisch was. Dat is een fantastisch gebied geworden en is nu een massief kustfundament. Dit fijne zand is ook perfect om daar de gewenste plantengroei op te laten vestigen. Want dit moet op een natuurlijke manier, dus met stuivend zand.’

Duinvallei van groot belang voor flora en fauna
Het is de bedoeling dat de natte duinvallei plek zal bieden aan zo’n 80 soorten planten. Van Eerden: ‘Er moet hier ergens een groenknolorchis gaan groeien. Voor de zekerheid kunnen we zaden aanvoeren, maar je kunt beter iets meer geduld hebben. De natuur bepaalt zelf wel waar ze gaan kiemen of waar niet.’

Daarnaast is de duinvallei van groot belang voor paddenstoelen, vogels, dagvlinders, amfibieën en zoogdieren, zoals konijnen. Ook laat de eerste vos al zijn sporen achter in het zand. ‘Doordat er nieuw habitat wordt ontwikkeld, broeden hier nu de enige bontbekplevieren langs de Zuid-Hollandse kust. Er zijn nu al zandhagedissen, rugstreeppadden en enkele zeldzame paddenstoelen aangetroffen. Zandtype, grondwaterstand, schaal en voldoende rust in het afgesloten gebied dragen hieraan bij. Je voelt je nu ook niet onder de rook van Rotterdam. Je voelt je echt midden in de natuur.’

Ontwikkeling Spanjaards
Duin Rijkswaterstaat is projectleider en werkt samen met Deltares en een aantal marktpartijen aan monitoring en onderzoek. Stichting Het Zuid-Hollands Landschap treedt op als beheerder van het Spanjaards Duin. Uiteindelijk moeten er ruim 6 ha vochtige duinvallei en bijna 10 ha duingrasland komen, beide van nationale betekenis doordat er zeldzame soorten planten in voorkomen. De nieuwe duinen zijn ecologisch nu al waardevol voor soorten als de rugstreeppad, de zandhagedis en de bontbekplevier die hier broedt. Het project loopt formeel nog tot 2033, maar is nu qua aanleg en eerste beheerfase in 2019 afgerond voor wat betreft de abiotiek, nu gaan de planten de zaak verder vormgeven.