Kosten renovatie Binnenhof fors hoger

's-Gravenhage 16.04.2024 - Met de renovatie van het Binnenhof moet opnieuw rekening gehouden worden met een veel hoger bedrag dan eerder was geraamd. 

Volgens de laatste berekening gaat het circa 2 miljard euro kosten. De staat van het 800 jaar oude complex is veel slechter dan waar bij de start van het renovatieproces van uit is gegaan. Ook is er veel meer asbest aangetroffen in de gebouwen en zijn de loonkosten en prijzen van bouwmateriaal aanzienlijk gestegen ten opzichte van 2015 toen het kabinet besloot tot de renovatie. Minister de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties informeerde de Tweede Kamer vandaag over deze kostenstijging in de 11e voortgangsrapportage Binnenhof renovatie.

Minister de Jonge: ‘Nu we werkelijk kunnen zien hoe slecht de staat van het gebouw is, nu de ontwerpen bijna zijn afgerond en de strengere veiligheidseisen in de ontwerpen verwerkt zijn, kunnen we een betere inschatting maken van de kosten. Die blijken met circa 2 miljard fors hoger dan eerder gedacht. Dat is een gigantisch bedrag. Maar het is onvermijdelijk dat we deze kosten moeten maken. Met de renovatie kunnen we dit schitterende monument, het oudste regeringscentrum ter wereld dat nog in gebruik is en het hart van onze democratie, voor de toekomst behouden.’

De renovatie van dit belangrijke stuk geschiedenis is een complexe opgave. Het Binnenhof bevat zo’n 4000 vertrekken, ruimten, kamers, zalen, gangen, zolders en kelders. Vrijwel allemaal met een monumentale status en allemaal verschillend. Het Binnenhof heeft een totaal vloeroppervlak van bijna 90.000 m2. Het renovatieproject kent verschillende fasen; van ontwerp tot uitvoering. Doordat de ontwerpen voor de gebouwen vrijwel definitief zijn en de resultaten van de onderzoeken bijna klaar, konden de onderhandelingen met de aannemers worden gestart. Daarmee wordt de omvang van het benodigde budget steeds duidelijker.

Slechte staat
Nu de onderzoeken in de gebouwen van de Eerste en Tweede Kamer en de Raad van State zo goed als klaar zijn, wordt duidelijk dat de staat van het complex nog veel slechter is dan in 2015 kon worden voorzien. Er zijn ernstige bouwkundige gebreken aan het licht gekomen. Zo bleek dat het dak van de Eerste Kamer los zit. Er zijn daarom trekkabels gespannen om te voorkomen dat er tijdens de werkzaamheden ongelukken gebeuren. Monumentale trappen zijn instabiel en niet meer bruikbaar. Door de jaren heen zijn in muren veel meer gaten geboord om kabels en leidingen te trekken, wat de constructie ernstig heeft beschadigd. En er is heel veel meer asbest gevonden dat allemaal moet worden verwijderd. Dit soort werkzaamheden uitvoeren in een monument als het Binnenhof is zeer specialistisch en tijdrovend werk. Het verwijderen van asbest achter monumentale muren kost bijvoorbeeld veel meer tijd dan in een normaal gebouw. Er kan ook geen systeemplafond opgehangen worden dus veel installaties, leidingen en kabels moeten in de monumentale vloeren en wanden weggewerkt worden. Om één simpel stopcontact te maken zijn meters kabels nodig zodat dit aangelegd kan worden zonder de monumentale muren te beschadigen.

Strengere veiligheidseisen
Het is op vele plekken in onze samenleving te zien dat de eisen rondom veiligheid zijn toegenomen. Door het unieke open karakter en de functie van het Binnenhof, is het een complexe opgave om invulling te geven aan de veiligheidsopgave. We willen dat de politiek benaderbaar is én dat de veiligheid dusdanig gewaarborgd is dat het democratisch proces altijd ongestoord doorgang kan vinden. We willen voor schoolklassen zo toegankelijk mogelijk zijn, maar voorkomen dat mensen met kwaad in de zin toegang krijgen. Dat vraagt in de huidige tijd om extra maatregelen om de veiligheid te borgen van alle mensen die in het complex werken of daar op bezoek komen. Daarnaast zijn er steeds meer eisen voor de beveiliging van vertrouwelijke informatie. Dit heeft grote impact op de ontwerpen van de complexen op het Binnenhof. Zo zijn de afgelopen jaren extra veiligheidsmaatregelen op en rondom het complex genomen. Het realiseren van een gracht en een nieuwe publieksentree hoort hierbij, net als de realisatie van een kelder op het Opperhof om meer ruimte te maken voor apparatuur. Dit zijn echter grote ontwerpopgaven die om forse budgetten vragen. Sinds oktober vorig jaar zijn deze verwerkt in de opgave, met de contracten en prijsopgaven is zicht gekomen op de meerkosten die dit met zich meebrengt.

Eerste offertes en prijsopgaven
Doordat de onderhandelingen over contracten met aannemers in de afgelopen periode zijn gestart, is er beter zicht op de daadwerkelijk te verwachten kosten. Hieruit blijkt dat er forse verschillen zijn tussen de prijsopgaven van de aannemers en de eerdere projectramingen. Dit komt enerzijds doordat het prijsniveau van lonen en materialen meer is gestegen dan was voorzien, de algemene prijsontwikkeling in de sector is +48 procent. Anderzijds is er meer personeel en materiaal nodig.

Toelichting op het budget
Omdat bij de start van de verbouwing is vastgesteld dat niet alle kostenbepalende factoren van de verbouwing op dat moment al konden worden begroot, is destijds afgesproken dat de begroting om 4 redenen jaarlijks kan worden opgeplust: 1. De staat van het gebouw 2. Hogere veiligheidsvereisten 3. Hogere duurzaamheidseisen en 4. Marktspanning. Bij de Voorjaarsnota in 2023 was het budget voor de renovatie 843,6 miljoen euro. Ieder jaar wordt het bedrag geclaimd waarvan zeker is dat dat het komend jaar uitgegeven wordt. Dit jaar is het budget opgehoogd met 790 miljoen euro. Tel daar de jaarlijkse indexering bij op en het totaal komt op 1.651,9 miljoen euro. Gelet op de hierboven omschreven ontwikkelingen, is nu al duidelijk dat in 2025 een nieuw bedrag geclaimd moet worden. Voor de gehele renovatie houden we rekening met een bedrag van circa 2 miljard euro voor de renovatie.

Cultureel erfgoed Het Binnenhof is het oudste parlementsgebouw ter wereld dat nog in functie is. Sinds de eerste aanleg van het Binnenhof in de dertiende eeuw is er voortdurend bijgebouwd, afgebroken en verbouwd. De renovatie zorgt voor het behoud van 800 jaar cultureel erfgoed. Minister De Jonge informeert de Tweede Kamer twee keer per jaar over de voortgang van de renovatie.