Geschiedenis van de adel in Honselersdijk

Honselersdijk 08.09.2011 - In zijn boek “Geschiedenis van Naaldwijk” (1924) beschreef E. van Bergen het Westland als een oord waar het goed toeven was. Hij kwam op die gedachte nadat hij had ontdekt dat vele aanzienlijke geslachten hadden gekozen voor een permanent verblijf in onze streek. Enkele voorbeelden.  

De graven van Holland hadden (ook) een thuis in ’s-Gravenzande. In Naaldwijk het invloedrijke geslacht Van de Woert. Ridder Gerard, Heer van Wateringen. Adellijke families op Huis te Dorp en Keenenburg bij Schipluiden. Kasteelheren van Polanen en Naaldwijk. Verder nog grote en kleine buitenplaatsen, zoals: ‘Patijnenburg’ in Naaldwijk, ‘Endeldijk’ in Honselersdijk .

Van dat alles is gelukkig niet alles spoorloos verdwenen. In o.a. Wateringen, Schipluiden en Honselersdijk zijn nog wat sporen te zien. Voor de rest moet je het doen met archieven, boeken en straatnamen. Wat weten we bijvoorbeeld nog van de Buitenplaats ‘Endeldijk’? Bekijk bijgaande foto eens.

In het dorp herinnert alleen de straatnaam (Endeldijk) daaraan. Voor meer informatie is een duik nuttig in bijvoorbeeld het boek van de heer Van Bergen. Niet dat hij zo optimistisch was (‘Helaas! Van al die vroegere grootheid en voornaamheid is niets meer overgebleven en de herinnering er aan zoo goed als geheel verdwenen.’), maar hij verzamelde wel veel ‘oud’ nieuws.

Rond 1920 kon men aan de Mariëndijk in Honselersdijk op twee poortzuilen ‘Endeldijk’ lezen. Het ‘eenige overblijfsel van de aloude buitenplaats van dien naam’. Dit bezit was ooit een Kapittel, gewijd aan de Maagd Maria (vertolkt in Mariadijk, nu: Mariëndijk). Via de abdij van Loosduinen en de stad Rotterdam kwam het bezit in 1582 in handen van de 35-jarige Johan van Oldenbarnevelt. Ruim 100 jaar later na zijn overlijden (13-5-1619) werd ‘Endeldijk’ eigendom van Willem van der Pot, die een belangrijk voorman werd voor het ontstaan van het complex ‘Nieuwe Tuinen’.

Van Bergen over Van Oldenbarnevelt: ‘De beroemde man verbleef er herhaaldelijk en kwam hier uitrusten van zijne veel omvattende bezigheden.’ Als vertrouweling van Willem van Oranje en politiek leider ten tijde van Prins Maurits, had hij een positie die min of meer vergelijkbaar is met de NL premier. Als onze tegenwoordige politiek leider (lees: premier) ook - jarenlang - aan de Endeldijk zou wonen, zou dat heel bijzonder zijn. De beroemde man kreeg - pas sinds ± 1960 –een aandenken in “J. v. Oldenbarneveldtstraat”. Een directe link naar de buitenplaats ‘Endeldijk’ haal je daar niet uit.

Soms lijkt het of alles moet wijken voor handel, economie en mobiliteit. Het verleden geeft voeding aan die gedachte, maar… het huidige democratische bestel in de gemeente Westland wekt de indruk meer rekening te willen houden met het dorpseigene van iedere kern. Respect voor wat er is, zoals bestaande ruimten en bebouwing. Voor elke Westlandse kern voorziet de gemeente in een toekomstvisie. Daarin geeft ze richting en sturing aan de ontwikkeling van de dorpskernen. Hoe willen we de kern er over 20 jaar uit laten zien?

In die visie (en de plannen daarbij) wordt niet alleen aangegeven waar veranderingen mogelijk of wenselijk zijn, maar ook wat bescherming (bestaande conserveren) vraagt. ’s-Gravenzande kreeg hiervoor al een beurt, nu heeft de gemeente Honselersdijk onder handen. De andere 9 kernen volgen.

Van Oldenbarnevelt

Volgende week een kaarsje branden voor Van Oldenbarnevelt? Hij werd op 14 september geboren in een sociaal zwak milieu. Desondanks groeide Johan uit tot een bekwaam bestuurder en bruggenbouwer. Hij bracht het tot Landsadvocaat en Raadpensionaris in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hij was zeer actief op vele fronten, een rots op het politieke toneel. Toen Willem van Oranje in 1584 in zijn Delftse verblijf gedood werd, volgde de 16-jarige prins Maurits zijn vader op als stadhouder. Van Oldenbarnevelt vulde het ontstane machtsvacuüm op, moeilijk want de republiek was in oorlog met Spanje en nam het initiatief tot oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.

Een kerkstrijd verstoorde de goede verhouding tussen prins Maurits en Van Oldenbarnevelt. Ze kwamen tegenover elkaar te staan. De kerkelijke leer was een staatskwestie. Meer vrijheid in de kerkleer (remonstranten) of vasthouden aan een strenge, eenduidige kerkleer (contra-remonstranten). Een politiek conflict!! Van Oldenbarnevelt actief voor een vrijere leer ondermijnde volgens Maurits het staatsgezag. Na zijn arrestatie volgden berechting en ter dood veroordeling. Het vonnis werd uitgevoerd op 13 mei 1619 op het Binnenhof door onthoofding, 71 jaar oud.

Op het schavot sprak hij: Mannen, gelooft niet dat ik een landverrader ben, ik heb oprecht en vroom gehandeld, als een goede patriot, en zo zal ik sterven.

Hebt u informatie over dit artikel? Hebt u een leuk plaatje voor deze rubriek? Ze is van harte welkom. Kievitstraat 10, 2675 VJ Honselersdijk of via gerlee@caiway.nl.

L. Lindhout