De huismus, vogel van het jaar 2024

Naaldwijk 09.05.2024 - Vroeger was de huismus waar mensen waren heel gewoon. Maar door de verstening van de leefomgeving nu op steeds minder plekken te zien.

Hij is sinds 1980 in aantal al ca. 60 % minder en staat daarom op de rode lijst, ofwel de huismus in de gevarenzone. Wilt u wat doen voor deze leuke vogel, dat kan. Het is niet alleen belangrijk, maar ook leuk want vogels brengen momenten van geluk met hun zang en gescharrel en gevlieg.

Huismussen zijn gek op zaden, maar ze eten niet alles. Een vrouwtje (links) en een mannetje smullen van de zaden. In het broedseizoen moeten ze echter eiwitrijke insecten eten dan is voeren niet nodig.

Is er een leukere kwebbelvogel?
Iedereen kent de huismus, de vrolijke kwebbelaar en sjilper, die soms in grote aantallen dicht bij onze huizen woont. Nou ja, vooral in oudere wijken waar ook nog veel struiken staan. In tuinen en een omgeving met veel steen en weinig struiken komen ze niet meer voor. Maar als er natuurinclusief wordt gebouwd en ingericht (groene tuinen en plantsoenen met ook wilde planten) dan komen ze ook daar.

Vogelbescherming Nederland benoemde de huismus tot vogel van het jaar 2024, het is een cultuurvolger. De teruggang gaat door als wij niet ingrijpen, doe dus mee.

Er zijn meerdere factoren waarom het met de huismus niet goed gaat, zoals: versteende leefomgeving, minder voedsel, minder struiken, heggen en bomen en minder broedplekken. En bijna zeker ook de vervuilde bodem, bestrijdingsmiddelen en klimaatverandering. Predatoren zoals de sperwer, ekster en kraai zijn vijanden van de huismus. Vooral de huiskat pakt er veel. Daar kunnen we eenvoudig iets aan doen door in het broedseizoen de kat, zeker in de avond en nacht, binnen te houden.

De kat op jacht naar vogeltjes en andere prooien, per jaar doden ze in Nederland ca. 40 miljoen vogels en daarnaast vele andere diertjes. De kat in het broedseizoen binnenhouden helpt de vogels enorm.

Huismus (man) met een nest onder een kantpan

Mannetje en vrouwtje huismus en hun nestplek. Knappe geveltoeristen!

De zes voorwaarden voor huismussen
Huismussen hebben zes voorwaarden nodig om bij je te willen en kunnen leven, dat zijn: voedsel, veiligheid (zoals heggen en struiken), water, een zandbed, nestgelegenheid (vaak onder dakpannen, in struiken of holtes – of nestkastjes) en soortgenoten. Huismussen moeten dit binnen een straal van een paar honderd meter kunnen vinden, nog leuker is het allemaal in de eigen tuin te realiseren, dan blijven ze altijd bij je.

Door de verstening van tuinen, verdwijnen van heggen en struiken en afname van nestgelegenheid wordt het steeds moeilijker voor hen te overleven. Ook gebruik van bestrijdingsmiddelen is een gevaar voor ze, vooral in agrarische gebieden en waar glastuinbouw is, is dat een probleem, zelfs in regenwater zitten giftige stoffen. Particulieren moeten ook geen gif gebruiken en ook Roundup is slecht voor insecten en vogels.

Hang wel de goede nestkasten op en niet zo, dan worden ze onder gepoept door andere vogels

Nestgelegenheid
Huismussen broeden tot 2 meter hoogte in dichte heggen en struiken, maar ook in huizen onder dakpannen en in kieren. Ze kraken ook gerust een gierzwaluwkast. Alleen een nestkast ophangen of in een nieuwbouwmuur inbouwen is niet genoeg. Zorg ervoor dat nestkasten niet in de zon, hoog genoeg en veilig voor de kat worden opgehangen. De genoemde voorwaarden zijn cruciaal. Hang meerdere kasten op want huismussen zijn koloniebroeders.

Huismussen met jongen in een gierzwaluwkast!

Wist u ook dat vogels zoals de huismus belangrijk zijn voor voedselzekerheid. Ze eten naast zaden vooral insecten zoals mieren, luizen sprinkhanen, spinnen, pissebedden en meikevers. En wist u dat mussen zittend kunnen slapen zonder van een tak te vallen, dat doen ze met slimme pezen en haakjes. Ook veel andere vogels kunnen dat.

Zorg voor bomen, struiken, een heg en voedsel, dan lokt u ze vast wel, zeker als ook de buren meedoen.

Natuurinclusief bouwen moet!
Er is meer kennis en waardering nodig voor dit leuke vogeltje. Natuurinclusief bouwen, verbouwen en inrichten helpt de huismus, maar ook andere bedreigde soorten zoals de gierzwaluw en de vleermuis te overleven. Helaas verplicht nog niet elke gemeente dit. Huismussen zijn afhankelijk van ons mensen. Samen kunnen we veel doen en ervoor zorgen dat onze straten straks zonder vogels zijn. Dat laten we niet gebeuren. Help dus mee onze gezelligste thuisvogel een toekomst te geven, ze zijn jaarrond beschermd, ook de nestplekken. Een minder nette tuin, wat rommelhoekjes en bijvoeren helpt ze ook. Kortom we moeten de biodiversiteit verbeteren en onze leefomgeving weer groen en gezond maken.

Gemeenten en projectontwikkelaars moeten natuurinclusief gaan bouwen en inrichten, dat helpt echt. Willen we de huismus in stand houden dat zijn broedkolonies van minstens 10 tot 15 vogels nodig. Ook moeten deze dicht bij elkaar liggen om uitwisseling van genen mogelijk te maken.

Doe mee met een natuurexcursie om de mussen te zoeken, er zijn meerdere aanbieders zoals Natuurlijk Delfland, AVN en Zuid-Hollands landschap.

Groenauteur; Aad van Uffelen